In 2011 telt Nijmegen net iets meer dan 100.000 banen. Tijdens de “tweede dip” van de recessie gaan er circa 3500 banen verloren. In 2017 is er weer een bescheiden groei (+500).
Het aantal ZZP-ers is de afgelopen tien jaar sterk gegroeid. Dit bood enig tegenwicht tegen de daling van het aantal werknemersbanen tijdens de “tweede dip”.
Langzaam herstel na de tweede dip
In de slechte jaren 2008-2009 heeft het grote aandeel werkgelegenheid in het zorg-onderwijscluster gezorgd voor enig tegenwicht tegen het grote banenverlies in de marktsector. Niettemin verloor de stad in die periode bijna 1.500 banen. Na april 2010 trekt de banengroei weer flink aan: met 1.700 banen erbij wordt dat één van de betere jaren in deze eeuw. De werkgelegenheid in de stad komt voor het eerst boven de 100.000 banen.
Na 2011 valt dat herstel echter weer terug naar een flinke krimp (-3.500 banen van 2011-2016). Opvallend is dat de marktsector eerder herstelt dan de groep overheid, onderwijs en gezondheidszorg. Deze groep van activiteiten is niet meer de vanzelfsprekende trekker van weleer. Na 2013 zagen we voor het eerst een krimp in de gezondheidszorg. Dat herstelt ogenschijnlijk weer in 2015. In dat jaar telt Breed niet meer mee in de industrie, maar als re-integratiebedrijf in de zorgsector. Onderliggend vertoonde de zorgsector een lichte daling.
Figuur: Banenontwikkeling Nijmegen jaar-op-jaar, totaal en verdeeld naar marktsector en gepremieerde en gesubsidieerde sector (overheid, onderwijs, zorg); 2008-2017.
Figuur: Banen naar bedrijfsactiviteit. Bron: PWE-Gelderland 2017
Figuur: Banenontwikkeling Nijmegen naar sector 2013-2017. Bron: PWE-Gelderland 2017.
Y-as groeipercentage, blauwe lijn is gemiddelde (-1%). Bellen geven de omvang van de sectoren aan in banen. Volgorde op de X-as is toevallig, vanwege de leesbaarheid.
Over het geheel zien we een korte felle eerste dip tijdens de grote recessie met een snel herstel. De tweede dip was eigenlijk net zo diep wat betreft het banenverlies, maar met een traag herstel.
Een positieve bijdrage aan de groei leveren de ZZP-ers. De groep vestigingen met één werkzame persoon is in de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld tot ruim 10.000, waarschijnlijk deels ook door registratie-effecten (uitbreiding inschrijvingsplicht handelsregister in 2010).
Maar ook met groei van zelfstandigen, zien we vanaf 2011in Nijmegen een bescheidener ontwikkeling in banen dan landelijk en in de kennissteden als geheel. Met name Eindhoven, Leiden, Groningen en Enschede onderscheiden zich de laatste jaren door een sterkere banengroei dan gemiddeld voor de kennissteden.
Figuur: Banenontwikkeling, Nijmegen, kennissteden en Nederland, index 2008=100. Bron: LISA.
Werkstad in de regio, maar ook woonstad in Nederland
Nijmegen telt in april 2017 97.130 banen bij 14.620 vestigingen van bedrijven en instellingen in de stad. Daarmee overtreft het aantal banen de omvang van de lokale beroepsbevolking van de stad nipt (97.000).
Wat betreft beschikbaarheid van banen ten opzichte van de eigen beroepsbevolking (werkfunctie) scoort Nijmegen in 2016 iets beneden gemiddeld ten opzichte van de andere kennissteden (index 93). Gemeenten als Eindhoven en Arnhem scoren binnen de groep kennissteden beter. In werkfunctie staat Nijmegen op de vijfde plaats van de acht kennissteden.
Sectoraal komt de specialisatie van de stad in onderwijs-gezondheidszorg goed naar voren in de eerste plek in de niet-commerciële diensten (51% van de banen, tegen gemiddeld 31% landelijk en 41% in de kennissteden). De industrie is veel kleiner (10%), maar vergeleken met andere kennissteden toch nog wel dichtbij het gemiddelde. In de commerciële diensten is de positie van de stad ronduit zeer bescheiden (laatste plaats van de acht kennissteden). Normaal zouden hier rond een derde van de banen verwacht worden, in Nijmegen is dat slechts een kwart. Dit is ook één van de achtergronden van de relatief kleine kantoorsector in Nijmegen.
Figuur: Rangorde van Nijmegen t.o.v. de acht kennissteden in banen per sector en de totale werkfunctie (banen/lokale beroepsbevolking). Bron: WSJG/LISA, statistisch jaar 2016.
De arbeidsmarkt kent geen gemeentegrenzen. Zes op de tien banen van werknemers in Nijmegen wordt vervuld door mensen die niet in Nijmegen wonen. Onder hen vooral veel mensen die in de gemeenten direct rond Nijmegen wonen (een derde van de inkomende pendel) maar ook veel die in de rest van Gelderland of Noord-Brabant wonen.
Omgekeerd zijn er 42.500 Nijmegenaren (ruim de helft van de Nijmeegse werknemers) die buiten hun woongemeente werken. De uitgaande pendel is daarmee een stuk kleiner dan de binnenkomende pendel. De Nijmegenaren die buiten Nijmegen werken doen dat niet vaak in de gemeenten rond de stad (17% van de uitgaande pendel), maar vooral in gemeenten wat verder van Nijmegen. Nijmegen is dus een werkstad binnen de eigen regio én een hooggewaardeerde woonstad als uitvalsbasis naar werk elders in Nederland.
Figuur: In- en uitgaande pendel Nijmegen. Bron: CBS, december 2015, betreft banen van werknemers.